Tου Παναγιώτη Σαββίδη -
Το κανάλι-τάφρος Canal Edirne (Κανάλι της Αδριανούπολης), όπως είναι η επίσημη ονομασία του, έχει συνολικό μήκος 7.800 μ., πλάτος 60 μ. και βάθος 3 μ. Χαράχτηκε δυτικά του σημερινού οικισμού Κάραγατς, που αποτελεί προάστιο της Αδριανούπολης στη δυτική όχθη του Εβρου, σε έκταση που απαλλοτριώθηκε από το Δημόσιο.
Η κατασκευή του έργου ανακοινώθηκε στα τέλη του 2015 από τον τότε πρωθυπουργό Αχμέτ Νταβούτογλου, έχοντας το ΟΚ του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερτογάν και του αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Αμυνας στρατηγού Χουλουσί Ακάρ, που βρίσκεται στη θέση του έως σήμερα. Οι πρώτες εργασίες ξεκίνησαν άμεσα και συνεχίστηκαν με εντατικό ρυθμό το επόμενο διάστημα, φτάνοντας στο 90% του έργου τον περασμένο Δεκέμβριο. Σύμφωνα με τουρκικά ΜΜΕ, το συνολικό κόστος του έργου άγγιξε τα 100 εκατ. δολάρια, ενώ προγραμματίζονται και εγκαίνια παρουσία του... σουλτάνου Ερντογάν.
Τούρκοι στρατιωτικοί αναλυτές θεωρούν το Canal Edirne κορυφαίο οχυρωματικό έργο, με μοναδική αποστολή να αποτρέψει πιθανή εισβολή ελληνικών αρμάτων μάχης και μηχανοκίνητων δυνάμεων στην Ανατολική Θράκη σε περίπτωση στρατιωτικής εμπλοκής και προσπάθειας της Ελλάδας να δημιουργήσει «ισοδύναμο τετελεσμένο» μετά από πιθανή κατάληψη ελληνικού εδάφους από την Τουρκία. «Το ισοδύναμο τετελεσμένο προβλέπει ότι η απάντηση στην οποιαδήποτε εχθρική ενέργεια εναντίον της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας θα είναι ισοδύναμη ενέργεια των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Μια κίνηση τουρκικής επιθετικότητας στο Αιγαίο θα οδηγούσε στην ανταπόδοση της εχθρικής ενέργειας σε άλλη περιοχή, όπως στο Κάραγατς», αναφέρει στο «ΘΕΜΑ» ο δημοσιογράφος και στρατιωτικός αναλυτής Δημήτρης Μανακανάτας, επισημαίνοντας πως το Canal Edirne εντάσσεται στην προσπάθεια της Αγκυρας να αποτρέψει ισοδύναμο τετελεσμένο από την ελληνική πλευρά στο έδαφός της. «Σκοπός του ισοδύναμου τετελεσμένου είναι η κινητοποίηση του διεθνούς παράγοντα με απώτερο στόχο την επίτευξη αμοιβαίας απαγκίστρωσης από εδάφη των δύο εμπλεκομένων», τονίζει.
Το έργο, που ολοκληρώθηκε μέσα σε 36 μήνες, θεωρείται επισήμως αντιπλημμυρικό και εντάσσεται στο πλαίσιο της πολιτικής προστασίας για το ενδεχόμενο υπερχείλισης του Εβρου και για πλημμυρικά φαινόμενα που τα τελευταία χρόνια είναι έντονα. Το διάστημα αυτό ολοκληρώνονται τα τεχνικά έργα (δρόμοι, γέφυρες κ.ά.) που είναι αναγκαία για την άμεση πρόσβαση και διαπέραση της τάφρου από τουρκικές δυνάμεις, εφόσον απαιτηθεί.
Τουρκικές αμυντικές ιστοσελίδες υποστηρίζουν ότι με τη νέα τάφρο «σφραγίζεται» το μοναδικό σημείο από το οποίο ελληνικές μηχανοκίνητες δυνάμεις θα μπορούσαν να δημιουργήσουν προγεφύρωμα στο Κάραγατς για να προελάσουν στη συνέχεια ανατολικά προς την πεδιάδα της Ανατολικής Θράκης, αφού πρώτα βέβαια καταφέρουν να διαπεράσουν τον ποταμό Εβρο.
«Με την κίνηση της Τουρκίας να βαφτίσει αρδευτικό έργο μια αντιαρματική τάφρο, που σε κάθε περίπτωση μπορεί να γεφυρωθεί από τον Ελληνικό Στρατό, προσπαθεί να περιορίσει τις επιλογές της ελληνικής πλευράς σε μια δική της ενέργεια» λέει ο κ. Μανακανάτας, επισημαίνοντας παράλληλα ότι «η τουρκική τάφρος μπορεί θεωρητικά να αποτελεί εμπόδιο για την κατάληψη του συνόλου της εξέχουσας του Κάραγατς, από την άλλη όμως αποτελεί και σημείο οχύρωσης του επιτιθέμενου σε εκείνο το σημείο. Διότι πάντα το νόμισμα έχει δύο όψεις».
Εχοντας ως δεδομένο ότι το δόγμα της Ελλάδας δεν είναι επιθετικό, σενάρια ζεύξης του Εβρου τίθενται μόνο στην περίπτωση τουρκικής προσβολής ή θερμού επεισοδίου τύπου Ιμίων. Τον περασμένο Ιούλιο, πάντως, το Δ’ Σώμα Στρατού προχώρησε σε επίδειξη της ισχύος του -στέλνοντας παράλληλα μήνυμα στους γείτονες- με την πραγματοποίηση άσκησης βίαιης διάβασης του Canal Edirne και προέλασης στη συνέχεια στα ανατολικά, παρουσία και του Α/ΓΕΣ αντιστράτηγου Αλκιβιάδη Στεφανή. Σύμφωνα με το σενάριο προσομοίωσης, η άσκηση στόχευε σε πολύωρες επιχειρήσεις προκειμένου να διαμορφωθεί ικανό προγεφύρωμα βάθους αρκετών δεκάδων χιλιομέτρων στο τρίγωνο του Κάραγατς και εντός τουρκικού εδάφους.
Η ελληνική τάφρος στον Εβρο
Τη δική της τάφρο δυτικά των χερσαίων συνόρων με την Τουρκία έχει όμως και η Ελλάδα. Χρονολογείται από το 1974, ωστόσο την περίοδο 2010-2011 πραγματοποιήθηκαν εργασίες διαπλάτυνσης, εκβάθυνσης και επέκτασής της, αποκλειστικά με μέσα και προσωπικό του Μηχανικού, με χαμηλότερο κόστος κατασκευής σε σχέση με μια ιδιωτική εταιρεία, υπό την επίβλεψη του τότε Α/ΓΕΣ στρατηγού Φραγκούλη Φράγκου.
Η τάφρος έχει μήκος 12 χλμ., πλάτος 35 μέτρα, βάθος 12 μέτρα, ύψος αναχώματος 7 μέτρα και μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σαν βαλβίδα εκτόνωσης του ποταμού Αρδα σε περιόδους πλημμύρας. Το «lifting» και η επέκταση της τάφρου είχαν χαρακτηριστεί αναγκαία μετά την αγορά των νέων γεφυροφόρων αρμάτων από τις τουρκικές δυνάμεις για τη διάβαση του Εβρου.
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό του Ε.Σ., η αντιαρματική τάφρος ισχυροποιεί σημαντικά την αμυντική ικανότητα του Εβρου, επιτρέποντας εξοικονόμηση στρατιωτικών δυνάμεων για την αντιμετώπιση ενδεχόμενης τουρκικής επιθετικής ενέργειας και ταυτόχρονα εξασφαλίζει την έγκαιρη προειδοποίηση σε περίπτωση προετοιμασίας του αντιπάλου για επιθετική ενέργεια, αφού η διάβαση του ποταμού και ακολούθως της τάφρου απαιτεί μεγάλη συγκέντρωση δυνάμεων.
Το προγεφύρωμα βρίσκεται βορειοανατολικά της Ορεστιάδας και εκτείνεται από τον συνοριακό σταθμό Καστανιών, όπου συμβάλλουν οι ποταμοί Εβρος και Αρδας, μέχρι ανατολικά του χωριού Νέα Βύσσα
Το τρίγωνο του Κάραγατς
Το προγεφύρωμα που βρίσκεται βορειοανατολικά της Ορεστιάδας εκτείνεται από τον συνοριακό σταθμό Καστανιών, όπου συμβάλλουν οι ποταμοί Εβρος και Αρδας, μέχρι ανατολικά του χωριού Νέα Βύσσα. Το εν λόγω προγεφύρωμα προέκυψε στο πλαίσιο της εφαρμογής ειδικής ρύθμισης που περιλαμβανόταν στη Συνθήκης της Λωζάννης (1923) η οποία καλύπτει την Αδριανούπολη (Κάραγατς) που είναι κτισμένη στις όχθες του Εβρου. Σε αυτό το σημείο τα σύνορα Ελλάδας - Τουρκίας δεν ταυτίζονται με τον μέσο ρου του Εβρου, όπως στην υπόλοιπη οριογραμμή, αλλά είναι χερσαία με μήκος περί τα 12 χλμ. Το λεγόμενο τρίγωνο του Κάραγατς είναι μια στενή λωρίδα γης έκτασης 24.000 τ.μ. που εκτείνεται στη δυτική όχθη του ποταμού Εβρου και αποτελεί ουσιαστικά το μοναδικό σημείο της ελληνοτουρκικής μεθορίου που υπάρχουν χερσαία σύνορα με την Ελλάδα.
Το 1923 και μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, η Ανατολική Θράκη αποδόθηκε στην Τουρκία και ο Ελληνικός Στρατός αποσύρθηκε άμεσα δυτικά του Εβρου, που ορίστηκε φυσικό σύνορο των δύο χωρών χωρίζοντας γεωγραφικά τη Δυτική από την Ανατολική Θράκη.
Αρχικά η Αδριανούπολη δόθηκε στην Τουρκία, ενώ το προάστιο του Κάραγατς -στη δυτική όχθη του ποταμού-, όπου βρισκόταν ο επιβλητικός σιδηροδρομικός σταθμός της πόλης, στην Ελλάδα.
Γρήγορα η περιοχή του Κάραγατς πλημμύρισε από Ελληνες πρόσφυγες που άφησαν πίσω τα σπίτια τους αναζητώντας τη νέα τους πατρίδα. Ωστόσο οι συνομιλίες για την υπογραφή ειρήνης στη Λωζάννη δεν είχαν ολοκληρωθεί, αφού η τουρκική πλευρά επέμενε να καταβάλει η Ελλάδα υπέρογκες πολεμικές αποζημιώσεις. Ο Ελληνας διαπραγματευτής Ελευθέριος Βενιζέλος πρότεινε στον Τούρκο πληρεξούσιο Ισμέτ Ινονού να παραχωρήσει η Ελλάδα στην Τουρκία το τρίγωνο του Κάραγατς αντί κάποιας άλλης αποζημίωσης.
Η απάντηση της τουρκικής πλευράς άργησε, κρατώντας ανοιχτό το ενδεχόμενο καταγγελίας της εκεχειρίας και έναρξης νέων εχθροπραξιών ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία στη Θράκη. Στις 26/5/1923 ο Ινονού αποδέχτηκε τελικά την ελληνική πρόταση και η τριγωνική περιοχή που ορίζεται από το Κάραγατς και τα χωριά Ντεμερντές και Μπόσνα πέρασε στην κυριαρχία της Τουρκίας και οι Ανατολικοθρακιώτες πρόσφυγες πήραν και πάλι τον δρόμο της προσφυγιάς περνώντας τον Εβρο. Εντός της ελληνικής επικράτειας, περίπου 18 χλμ. νότια της Αδριανούπολης, έβαλαν τον θεμέλιο λίθο της νέας τους πατρίδας, της σημερινής Ορεστιάδας.
πηγή
Το κανάλι-τάφρος Canal Edirne (Κανάλι της Αδριανούπολης), όπως είναι η επίσημη ονομασία του, έχει συνολικό μήκος 7.800 μ., πλάτος 60 μ. και βάθος 3 μ. Χαράχτηκε δυτικά του σημερινού οικισμού Κάραγατς, που αποτελεί προάστιο της Αδριανούπολης στη δυτική όχθη του Εβρου, σε έκταση που απαλλοτριώθηκε από το Δημόσιο.
Η κατασκευή του έργου ανακοινώθηκε στα τέλη του 2015 από τον τότε πρωθυπουργό Αχμέτ Νταβούτογλου, έχοντας το ΟΚ του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερτογάν και του αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Αμυνας στρατηγού Χουλουσί Ακάρ, που βρίσκεται στη θέση του έως σήμερα. Οι πρώτες εργασίες ξεκίνησαν άμεσα και συνεχίστηκαν με εντατικό ρυθμό το επόμενο διάστημα, φτάνοντας στο 90% του έργου τον περασμένο Δεκέμβριο. Σύμφωνα με τουρκικά ΜΜΕ, το συνολικό κόστος του έργου άγγιξε τα 100 εκατ. δολάρια, ενώ προγραμματίζονται και εγκαίνια παρουσία του... σουλτάνου Ερντογάν.
Τούρκοι στρατιωτικοί αναλυτές θεωρούν το Canal Edirne κορυφαίο οχυρωματικό έργο, με μοναδική αποστολή να αποτρέψει πιθανή εισβολή ελληνικών αρμάτων μάχης και μηχανοκίνητων δυνάμεων στην Ανατολική Θράκη σε περίπτωση στρατιωτικής εμπλοκής και προσπάθειας της Ελλάδας να δημιουργήσει «ισοδύναμο τετελεσμένο» μετά από πιθανή κατάληψη ελληνικού εδάφους από την Τουρκία. «Το ισοδύναμο τετελεσμένο προβλέπει ότι η απάντηση στην οποιαδήποτε εχθρική ενέργεια εναντίον της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας θα είναι ισοδύναμη ενέργεια των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Μια κίνηση τουρκικής επιθετικότητας στο Αιγαίο θα οδηγούσε στην ανταπόδοση της εχθρικής ενέργειας σε άλλη περιοχή, όπως στο Κάραγατς», αναφέρει στο «ΘΕΜΑ» ο δημοσιογράφος και στρατιωτικός αναλυτής Δημήτρης Μανακανάτας, επισημαίνοντας πως το Canal Edirne εντάσσεται στην προσπάθεια της Αγκυρας να αποτρέψει ισοδύναμο τετελεσμένο από την ελληνική πλευρά στο έδαφός της. «Σκοπός του ισοδύναμου τετελεσμένου είναι η κινητοποίηση του διεθνούς παράγοντα με απώτερο στόχο την επίτευξη αμοιβαίας απαγκίστρωσης από εδάφη των δύο εμπλεκομένων», τονίζει.
Το έργο, που ολοκληρώθηκε μέσα σε 36 μήνες, θεωρείται επισήμως αντιπλημμυρικό και εντάσσεται στο πλαίσιο της πολιτικής προστασίας για το ενδεχόμενο υπερχείλισης του Εβρου και για πλημμυρικά φαινόμενα που τα τελευταία χρόνια είναι έντονα. Το διάστημα αυτό ολοκληρώνονται τα τεχνικά έργα (δρόμοι, γέφυρες κ.ά.) που είναι αναγκαία για την άμεση πρόσβαση και διαπέραση της τάφρου από τουρκικές δυνάμεις, εφόσον απαιτηθεί.
«Με την κίνηση της Τουρκίας να βαφτίσει αρδευτικό έργο μια αντιαρματική τάφρο, που σε κάθε περίπτωση μπορεί να γεφυρωθεί από τον Ελληνικό Στρατό, προσπαθεί να περιορίσει τις επιλογές της ελληνικής πλευράς σε μια δική της ενέργεια» λέει ο κ. Μανακανάτας, επισημαίνοντας παράλληλα ότι «η τουρκική τάφρος μπορεί θεωρητικά να αποτελεί εμπόδιο για την κατάληψη του συνόλου της εξέχουσας του Κάραγατς, από την άλλη όμως αποτελεί και σημείο οχύρωσης του επιτιθέμενου σε εκείνο το σημείο. Διότι πάντα το νόμισμα έχει δύο όψεις».
Εχοντας ως δεδομένο ότι το δόγμα της Ελλάδας δεν είναι επιθετικό, σενάρια ζεύξης του Εβρου τίθενται μόνο στην περίπτωση τουρκικής προσβολής ή θερμού επεισοδίου τύπου Ιμίων. Τον περασμένο Ιούλιο, πάντως, το Δ’ Σώμα Στρατού προχώρησε σε επίδειξη της ισχύος του -στέλνοντας παράλληλα μήνυμα στους γείτονες- με την πραγματοποίηση άσκησης βίαιης διάβασης του Canal Edirne και προέλασης στη συνέχεια στα ανατολικά, παρουσία και του Α/ΓΕΣ αντιστράτηγου Αλκιβιάδη Στεφανή. Σύμφωνα με το σενάριο προσομοίωσης, η άσκηση στόχευε σε πολύωρες επιχειρήσεις προκειμένου να διαμορφωθεί ικανό προγεφύρωμα βάθους αρκετών δεκάδων χιλιομέτρων στο τρίγωνο του Κάραγατς και εντός τουρκικού εδάφους.
Η ελληνική τάφρος στον Εβρο
Τη δική της τάφρο δυτικά των χερσαίων συνόρων με την Τουρκία έχει όμως και η Ελλάδα. Χρονολογείται από το 1974, ωστόσο την περίοδο 2010-2011 πραγματοποιήθηκαν εργασίες διαπλάτυνσης, εκβάθυνσης και επέκτασής της, αποκλειστικά με μέσα και προσωπικό του Μηχανικού, με χαμηλότερο κόστος κατασκευής σε σχέση με μια ιδιωτική εταιρεία, υπό την επίβλεψη του τότε Α/ΓΕΣ στρατηγού Φραγκούλη Φράγκου.
Η τάφρος έχει μήκος 12 χλμ., πλάτος 35 μέτρα, βάθος 12 μέτρα, ύψος αναχώματος 7 μέτρα και μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σαν βαλβίδα εκτόνωσης του ποταμού Αρδα σε περιόδους πλημμύρας. Το «lifting» και η επέκταση της τάφρου είχαν χαρακτηριστεί αναγκαία μετά την αγορά των νέων γεφυροφόρων αρμάτων από τις τουρκικές δυνάμεις για τη διάβαση του Εβρου.
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό του Ε.Σ., η αντιαρματική τάφρος ισχυροποιεί σημαντικά την αμυντική ικανότητα του Εβρου, επιτρέποντας εξοικονόμηση στρατιωτικών δυνάμεων για την αντιμετώπιση ενδεχόμενης τουρκικής επιθετικής ενέργειας και ταυτόχρονα εξασφαλίζει την έγκαιρη προειδοποίηση σε περίπτωση προετοιμασίας του αντιπάλου για επιθετική ενέργεια, αφού η διάβαση του ποταμού και ακολούθως της τάφρου απαιτεί μεγάλη συγκέντρωση δυνάμεων.
Το προγεφύρωμα βρίσκεται βορειοανατολικά της Ορεστιάδας και εκτείνεται από τον συνοριακό σταθμό Καστανιών, όπου συμβάλλουν οι ποταμοί Εβρος και Αρδας, μέχρι ανατολικά του χωριού Νέα Βύσσα
Το τρίγωνο του Κάραγατς
Το προγεφύρωμα που βρίσκεται βορειοανατολικά της Ορεστιάδας εκτείνεται από τον συνοριακό σταθμό Καστανιών, όπου συμβάλλουν οι ποταμοί Εβρος και Αρδας, μέχρι ανατολικά του χωριού Νέα Βύσσα. Το εν λόγω προγεφύρωμα προέκυψε στο πλαίσιο της εφαρμογής ειδικής ρύθμισης που περιλαμβανόταν στη Συνθήκης της Λωζάννης (1923) η οποία καλύπτει την Αδριανούπολη (Κάραγατς) που είναι κτισμένη στις όχθες του Εβρου. Σε αυτό το σημείο τα σύνορα Ελλάδας - Τουρκίας δεν ταυτίζονται με τον μέσο ρου του Εβρου, όπως στην υπόλοιπη οριογραμμή, αλλά είναι χερσαία με μήκος περί τα 12 χλμ. Το λεγόμενο τρίγωνο του Κάραγατς είναι μια στενή λωρίδα γης έκτασης 24.000 τ.μ. που εκτείνεται στη δυτική όχθη του ποταμού Εβρου και αποτελεί ουσιαστικά το μοναδικό σημείο της ελληνοτουρκικής μεθορίου που υπάρχουν χερσαία σύνορα με την Ελλάδα.
Το 1923 και μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, η Ανατολική Θράκη αποδόθηκε στην Τουρκία και ο Ελληνικός Στρατός αποσύρθηκε άμεσα δυτικά του Εβρου, που ορίστηκε φυσικό σύνορο των δύο χωρών χωρίζοντας γεωγραφικά τη Δυτική από την Ανατολική Θράκη.
Αρχικά η Αδριανούπολη δόθηκε στην Τουρκία, ενώ το προάστιο του Κάραγατς -στη δυτική όχθη του ποταμού-, όπου βρισκόταν ο επιβλητικός σιδηροδρομικός σταθμός της πόλης, στην Ελλάδα.
Γρήγορα η περιοχή του Κάραγατς πλημμύρισε από Ελληνες πρόσφυγες που άφησαν πίσω τα σπίτια τους αναζητώντας τη νέα τους πατρίδα. Ωστόσο οι συνομιλίες για την υπογραφή ειρήνης στη Λωζάννη δεν είχαν ολοκληρωθεί, αφού η τουρκική πλευρά επέμενε να καταβάλει η Ελλάδα υπέρογκες πολεμικές αποζημιώσεις. Ο Ελληνας διαπραγματευτής Ελευθέριος Βενιζέλος πρότεινε στον Τούρκο πληρεξούσιο Ισμέτ Ινονού να παραχωρήσει η Ελλάδα στην Τουρκία το τρίγωνο του Κάραγατς αντί κάποιας άλλης αποζημίωσης.
Η απάντηση της τουρκικής πλευράς άργησε, κρατώντας ανοιχτό το ενδεχόμενο καταγγελίας της εκεχειρίας και έναρξης νέων εχθροπραξιών ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία στη Θράκη. Στις 26/5/1923 ο Ινονού αποδέχτηκε τελικά την ελληνική πρόταση και η τριγωνική περιοχή που ορίζεται από το Κάραγατς και τα χωριά Ντεμερντές και Μπόσνα πέρασε στην κυριαρχία της Τουρκίας και οι Ανατολικοθρακιώτες πρόσφυγες πήραν και πάλι τον δρόμο της προσφυγιάς περνώντας τον Εβρο. Εντός της ελληνικής επικράτειας, περίπου 18 χλμ. νότια της Αδριανούπολης, έβαλαν τον θεμέλιο λίθο της νέας τους πατρίδας, της σημερινής Ορεστιάδας.
πηγή
