Ο Άγιος Φιλούμενος κατά κόσμο Σοφοκλής Χασάπης κατάγονταν από το χωριό Ορούντα της επαρχίας Μόρφου και γεννήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 1913. Γονείς του ήταν οι Ευσεβείς Γεώργιος και Μαγδαληνή. Ήταν δίδυμος αδελφός με τον π. Ελπίδιο κατά κόσμον Αλέξανδρος. Και οι δύο από μικροί ξεχώριζαν για την αγάπη που είχαν προς τον Θεό. Καλή παιδαγωγό και δασκάλα της ευσεβείας είχαν τη γιαγιά τους Λωξάντρα, η οποία τους ζητούσε να της διαβάζουν βίους αγίων.
Σε ηλικία δέκα ετών οι δύο αδελφοί περίμεναν να αποκοιμηθεί ο μεγαλύτερος τους αδελφός και ύστερα σηκώνονταν και προσεύχονταν κρυφά για ώρες.
Έτσι από πολύ νωρίς άναψε μέσα τους η επιθυμία για τη μοναχική ζωή.
Το 1927, σε ηλικία μόλις 14 ετών αναχώρησαν και οι δυο για την Ιερά Μονή Σταυροβουνίου, αφού πήραν την ευχή του πνευματικού τους, αλλά και των ευλαβών γονέων τους. Εκεί έμειναν 6 περίπου χρόνια, όταν ο Έξαρχος του Παναγίου Τάφου τους πήρε για να φοιτήσουν στο Γυμνάσιο του Πατριαρχείου στα Ιεροσόλυμα, όπου βρέθηκαν το 1934, μαθητές στην Σχολή της Αγίας Σιών.
Ο πατήρ Ελπίδιος μετά από δώδεκα έτη διακονίας στα Ιεροσόλυμα συνέχισε τον εκκλησιαστικό του βίο σε διάφορα μέρη της Ορθοδοξίας και εκοιμήθη στο Άγιο Όρος στις 29 Νοεμβρίου 1983
Ο Φιλούμενος έμεινε στην αγία γη για 46 έτη διακονώντας την εκεί αδελφότητα του Πατριαρχείου, ως φύλακας αγίων τόπων, αλλά εξαιρέτως αγίων τρόπων.
Τελευταίος σταθμός της διακονίας του ήταν το Φρέαρ του Ιακώβ, το οποίον έγινε τόπος του μαρτυρίου του.
Μοναχός με υπακοή πηγαίνει, όπου η «Αγιοταφική Αδελφότης» τον στέλνει. Έτσι τον γνώρισε σχεδόν όλη η Παλαιστίνη. Βηθλεέμ, Άγιος Κωνσταντίνος Τιβεριάδος, Ιόππη, Ραμάλα, Άγιος Σάββας, Άγιος Θεοδόσιος, Προφήτης Ηλίας και τελευταία το φρέαρ του Ιακώβ τον αισθάνονται κοντά τους λειτουργό του Θεού του Υψίστου, που δεν παύει ν' απευθύνει στο Θεό του ελέους παρακλήσεις, δεήσεις, αίνους και δοξολογίες, ευχαριστίες ...Και αυτά έως τις 29 του Νοέμβρη του 1979.Στις 29 Νοεμβρίου 1979, ημέρα της ονομαστικής του εορτής, φανατικοί σιωνιστές, που διεκδικούσαν το προσκύνημα ως δικό τους, τον βασάνισαν και τελικά τον κατακρεούργησαν με τσεκούρι, την ώρα του εσπερινού.
Μια εβδομάδα πριν, μια ομάδα φανατικών σιωνιστών πήγε στο μοναστήρι του Φρέαρ του Ιακώβ, ισχυριζόμενοι ότι ήταν Εβραϊκός ιερός τόπος και απαιτώντας όπως όλοι οι Σταυροί και οι εικόνες να απομακρυνθούν. Βέβαια, ο άγιος επεσήμανε ότι το πάτωμα στο οποίο ήταν τώρα είχε κατασκευαστεί από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο πριν από το 331 μ.Χ. και ότι χρησιμοποιήθηκε ως Ορθόδοξος Χριστιανικός ιερός τόπος για δεκαέξι αιώνες πριν το ισραηλινό κράτος έχει δημιουργηθεί, και ότι ήταν στα χέρια των Σαμαρειτών οκτώ αιώνες πριν από αυτό, (το υπόλοιπο του αρχικού ναού είχε καταστραφεί κατά την εισβολή του Σάχη Χοσράν Παρνίς στον έβδομο αιώνα, κατά την οποία οι Εβραίοι είχαν σφαγιάσει όλους τους Χριστιανούς της Ιερουσαλήμ.)
Η ομάδα έφυγε με απειλές, ύβρεις και αισχρότητες του είδους που οι ντόπιοι χριστιανοί υποφέρουν τακτικά. Μετά από λίγες μέρες, στις 29 Νοεμβρίου, κατά τη διάρκεια μιας χειμαρρώδους νεροποντής, μια ομάδα σιωνιστών γύρισε στο μοναστήρι. Ο άγιος είχε ήδη βάλει το πετραχήλι του για τον Εσπερινό. Η αποσπασματική κοπή των τριών δακτύλων με το οποίο έκανε το σημείο του Σταυρού του, έδειξε ότι είχε βασανιστεί σε μια προσπάθεια να τον κάνουν να αρνηθεί την Ορθόδοξη Χριστιανική Πίστη. Το πρόσωπο του είχε χαραχθεί άγρια στη μορφή του Σταυρού. Η εκκλησία και ιερά σκεύη είχαν όλα καταστραφεί από την διάπραξη της ιεροσυλίας.
Το σκήνωμα του αγίου παραδόθηκε στους ορθοδόξους μετά από 6 μέρες, αλλά διατηρούσε την ευκαμψία του και ετάφη στο κοιμητήριο της Αγίας Σιών. Μετά από τέσσερα χρόνια στην ανακομιδή των ιερών του λειψάνων, το σώμα βρέθηκε άφθαρτο και ευωδίαζε. Τότε, έκλεισαν τον τάφο και τον ξανάνοιξαν τα Χριστούγεννα του 1984, οπότε το ιερό σκήνος διατηρούσε μερική αφθαρσία και το τοποθέτησαν σε υάλινη λειψανοθήκη στο βόρειο τμήμα του ιερού βήματος στο ναό της Αγίας Σιών.
Σύμφωνα με τον Ιερομόναχο Σωφρόνιο Αγιοταφίτη:….Από τον καιρό που πήγε εκεί ολο και τον φοβέριζαν. Αυτός όμως ήξερε τα Εβραϊκά και τους αποστόμωνε. Δεν ειδοποίησε ποτέ την αστυνομία να το έχει υποψιν της και ούτε το φαντάζονταν ότι θα τον σκότωναν….Στις 16 Νοέμβριου ( 29 Νοέμβριου με το νέο ημερολόγιο) είχε μεγάλη βροχή, αστραπές, βροντές, χαλασμέ Κυρίου όλη μέρα. Βρήκαν ευκαιρία, που δεν υπήρχε κανένας λόγω της κακοκαιρίας, πήγαν και τον σκότωσαν μέσα στο φρέαρ του Ιακώβ. Την ώρα που έκανε εσπερινό, εκείνη την ώρα όρμησαν, Κύριος οίδε πόσοι ήσαν και τον σκότωσαν με το τσεκούρι στα μούτρα και στο δεξί χέρι, κόβοντας τα δάκτυλα του. Επίσης η σιαγόνα του και το ένα μάτι του βγαλμένο και το άλλο κτυπημένο….Αλλά αφού τον σκότωσαν έριξαν και χειροβομβίδα έξω στην προσκομιδή και τα έκαμαν όλα κομμάτια. Ούτε μανουάλια άφησαν γερά, ούτε εικόνες. Και αυτόν τον Εσταυρωμένον του έκοψαν το χέρι του το αριστερό. Τα άγια ποτήρια χυμένα. Ήταν τόσο τρομερή η κατάσταση σαν να μην κατοικούσε άνθρωπος μέσα από χρόνια….
